تعریف گیفت کارت به زبان ساده
کارت‌های هدیه یا همان گیفت کارت‌ها (Gift Card) به کارت‌هایی گفته می‌شود که می‌توان با آنها از خدمات یا محصولات یک شرکت استفاده کرد. برای خرید این کارت‌های مبلغی از پیش پرداخته می‌شود و دارنده کارت می‌تواند از آن همانند پول نقد استفاده کند. بسیاری از افراد گیفت کارت‌ها را یک گزینه مناسب برای هدیه دادن می‌دانند؛ زیرا دارنده کارت قدرت انتخاب بیشتری برای انتخاب محصول مورد نیازش دارد. به مرور زمان شرکت‌های ایرانی و خارجی با تولید کارت‌های هدیه مختلف توانستند قدرت انتخاب خریدران را بیشتر کننند. به طوری که امروزه در هر سایت یا پلتفرمی شاهد گیفت کارت اختصاصی خودش هستیم که با مقدار اعتبارهای گوناگون چاپ می‌شوند.
کارت‌های هدیه در کشورهای مختلف
در ایران بیشتر مردم گیفت کارت‌ها را با نام کارت هدیه می‌شناسند. اما در سایر کشورها نام‌های نظیر بن هدیه، گواهی هدیه یا با عبارات مختلف با چنین معانی خاص را روی گیفت کارت‌ها می‌گذارند. برخی کاربردهای این مدل کارت‌های اعتباری باعث شده تا علاوه بر هدیه دادن برای کارهای دیگری نیز مناسب باشند. به همین دلیل در کل دنیا از گیفت کارت‌ها به عنوان یک شیوه پرداخت استفاده می‌کنند.
استفاده از گیفت کارت‌ها برای پرداخت‌ها آنلاین به قدری جذاب شده که حتی بزرگترین شرکت‌ها از این روش برای رشد و توسعه کسب و کار خود استفاده می‌کنند. به همین دلیل در شرکت‌های بین المللی بزرگی مثل آمازون، گوگل، اپل، ماکروسافت، سونی و سایر شرکت‌ها شاهد حضور گیفت کارت به عنوان یک شیوه پرداخت آنلاین هستیم. البته با مراجعه حضوری به شعب فیزیکی این شرکت‌ها و ارائه کارت هدیه خود، می‌توانید محصول مورد نظرتان را خریداری کنید.
نقطه آغاز گیفت کارت‌ها و عرضه آنها در جهان
گواهی هدیه یا (Gift Certificates) اولین بار در ایالات متحده آمریکا مورد استفاده قرار گرفت. بسیاری از فعالان حوزه تکنولوژی گواهی هدیه که در ایالات مختلف کشور آمریکا بین مردم رایج بود را به عنوان پیشینه و ریشه کارت‌های هدیه می‌دانند. در این کشور یک برگه کاغذی با نام گواهی هدیه چاپ می‌شد و به دارنده برگه این امکان را می‌داد تا با توجه به اعتبار از فروشگاه مورد نظر خریداری کند. همچنین عده زیادی رشد و توسعه کارت‌های هدیه را شبیه به تاریخچه پول می‌دانند.
با بررسی اسناد تاریخی به این نتیجه رسیده‌اند که کارت‌های هدیه از سال 1974 میلادی به طور گسترده توسط مردم می‌شود. یعنی گیفت کارتی این روزها در فروشگاه‌های مختلف می‌بینید قدمت حدود نیم قرنی دارند. اولین رستوران زنجیره دنیا یعنی مکدونالد جزو اولین شرکت‌های بوده که از گواهی‌های هدیه استفاده می‌کرده است. همچنین برند مشهور گوچی هم در کارنامه کاری خود تجربه انجام این کار را دارد.
چالش‌های چاپ گیفت کارت‌ها در گذشته
در گذشته از تکنولوژی چاپ زیراکس برای تکثیر گواهی‌های هدیه استفاده می‌کردند. به همین دلیل افراد بسیاری که به چنین دستگاه‌های چاپی دسترسی داشتند، نمونه‌های تقلب کارت‌های هدیه را به وجود آوردند. قطعا چنین اتفاقی برای صاحبین کسب و کارهای بزرگ خطری بسیار بزرگ محسوب می‌شد. این اتفاق باعث شد تا چاپ کارت‌های هدیه به طور کلی متوقف شود.
جالب است بدانید که کارت‌های تلفن در آن با ساختاری کاملا شبیه به گیفت کارت‌های امروزی کار می‌کردند. نیمن مارکوس ( Neiman Marcus ) اولین شرکتی بود که با تلفیق تکنولوژی کارت‌های تلفن و کاربرد گواهی‌های هدیه توانست گیفت کارت‌ها را به جهان عرضه کند. همچنین بعد از نیمن مارکوس، بلاک باستر ( Blockbuster ) پا میدان گذاشت. البته نیمن مارکوس به دلیل سابقه کاری و شهرت جهانی خود هنوز هم یکی از بزرگان این صنعت شناخته می‌شود.
سود گیفت کارت‌ها برای کسب و کارها
با پیشرفت تکنولوژی ورود شرکت‌های بزرگ بازار پر رونقی برای گیفت کارت‌ها به وجود آمد. به طوری که سالیانه در کسب و کارهای مختلف میلیون‌ها دلار درآمد فقط از طریق کارت‌های هدیه به وجود آمد. فعالان اقتصادی طبق بررسی‌های دقیقی که روی این بازار انجام داده‌اند اعلام کرده‌اند که گردش مالی گیفت کارت‌ها در سال 2025 به 508 میلیارد دلار خواهد رسید.
اما سود مالی تنها مزیتی نیست که گیفت کارت‌ها برای کسب و کارها به همراه دارند. شرکت‌های بزرگ با فروش و عرضه کارت‌ها هدیه خود در فروشگاه‌های مختلف به اهداف بزرگی می‌رسند. اهدافی که در گذشته برای رسیدن به آنها باید هزینه و وقت زیادی خرج می‌کردند. در این بخش از مطلب قصد داریم تا مزایای فروش گیفت کارت برای کسب و کارها را بررسی کنیم.
کمک به بازاریابی کسب و کارها
اگر تصور می‌کنید که کسب و کارهای بزرگ دوست دارند که شما به صورت نقدی از آنها خرید کنید، سخت در اشتباه هستید. زمانی که شما یک گیفت کارت از شرکتی بزرگ را خریداری می‌کنید، در واقع یک امتیاز بزرگ به آنها می‌دهید. فرض کنید که در سالروز تولد دوستتان یک گارت هدیه نتفلیکس به او هدیه می‌دهید. دوست شما با ورود به این پلتفرم پخش آنلاین ویدیو به تماشای فیلم‌ها و به خصوص سریال‌های خاصی علاقه پیدا می‌کند. حال اگر اعتبار کارت هدیه او تمام شود، راهی به جز خرید اشتراک برای تماشای قسمت‌های فیلم مورد نظرش را نخواهد داشت.
یعنی شما بدون اینکه کار خاصی را انجام دهید، یک مشتری جدید را در اختیار آنها قرار می‌دهید. حالا مشتری که به مجموعه اضافه می‌شود از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. قطعا شما برای خرید گیفت کارت‌ها به سلیقه و علاقه‌مندی‌های دوستانتان توجه می‌کنید. برای مثال اگر دوستتان اهل بازی‌های کامپیوتری باشد، گیفت کارت‌های مربوط به بازی‌های دیجیتال را خریداری می‌کنید. بدون شک ورود یک کاربر جدید علاقه‌مند به خدمات یک شرکت بزرگترین هدیه‌ای است که می‌توان به کسب و کارها داد.
ایجاد طرح‌های تشویقی با دردسرهای کمتر
بسیاری از شرکت‌های بزرگ گیفت کارت‌ها را به عنوان طرح تشویقی به مشتریان خود عرضه می‌کنند. برای مثال با چاپ‌های کارت هدیه مخصوص تعطیلات سال نو، مشتریان را به خرید کارت‌های هدیه تشویق کرده تا تخفیف بیشتری به دست بیاورند. بیشتر افرادی که مشتری خرید آنلاین هستند، به دریافت تخفیف علاقه دارند. به همین دلیل بدون هیچ فکری کارت هدیه را خریداری کرده تا تخفیف بیشتری به دست بیاورند. با انجام این کار شرکت‌های بزرگ علاوه بر سود حاصل از فروش محصولاتشان، با گیفت کارت‌ها هم درآمد قابل توجهی کسب می‌کنند.
استفاده از گیفت کارت برای تبلیغ برند
جالب است بدانید که کسب و کارها با استفاده از فروش کارت‌های هدیه روی برندسازی خود نیز تاثیر بسیار مثبتی می‌گذارند. با دست به دست شدن گیفت کارت‌ها در بین مردم، افراد بیشتری با برند شرکت‌ها آشنا می‌شوند. به همین دلیل فروش کارت‌های هدیه روی شهرت برند تاثیر خوبی خواهد داشت. همچنین با نصب تابلو گیفت کارت‌ها در فروشگاه‌های مختلف برند شرکت در معرض دید عموم قرار می‌گیرد. قطعا دیدن یک کارت هدیه در فروشگاه آن هم با تخفیف نظر عده زیادی را به برند و شرکت مورد جلب می‌کند.
آشنایی با انواع مختلف کارت‌های هدیه
برای دسته بندی گیفت کارت‌ها از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. هر یک از مدل‌های گیفت کارت برای استفاده‌ای خاص مناسب هستند و به شیوه مختلفی صادر می‌شوند. همچنین فرد دارنده کارت باید با توجه به نوع کارتی که دارد از اعتبارش استفاده کند. در این بخش از مطلب قصد داریم تا شما با انواع مختلف کارت‌های هدیه به طور کامل آشنا کنیم.
کارت هدیه فیزیکی
در این مدل کارت هدیه یک کارت فیزیکی در اختیار مشتری قرار می‌گیرد. چنین کارت‌هایی را می‌توان در فروشگاه‌ها یا شعب کسب و کارهای مختلف به راحتی پیدا کرد. در این مدل از یک کارت اعتباری معمولی با نوار مغناطیسی استفاده می‌شود. همچنین این نوار مغناطیسی شامل اطلاعات کارت مثل میزان اعتبار یا مهلت استفاده از کارت ذخیره شده است. برای استفاده از اعتبار چنین کارت‌های اعتباری باید از دستگاه کارتخوان استفاده شود.
گیفت کارت‌های مجازی
همانطور که از نام این مدل گیفت کارت پیداست، هیچ کارت فیزیکی یا قابل رویتی دیده نمی‌شود. در این مدل یک سریال یکتا به مشتری داده شده که با وارد کردن آن در پنل پرداخت می‌تواند از اعتبار خودش استفاده کنند. در واقع می‌توان که گیفت کارت‌های مجازی بیشتر مورد استقبال مردم قرار می‌گیرند؛ زیرا نیازی نیست که برای خرید کارت را به همراه داشته باشند یا نگران گم شدن آن باشند.
همچنین افرادی که کارت‌های هدیه مورد نظر خود را از سایت‌های آنلاین خریداری می‌کنند، دیگر برای تحویل گرفتن نسخه فیزیکی صبر نمی‌کنند. سایت‌های آنلاین فروش گیفت کارت در پایان مراحل خرید کد گیفت کارت را در اختیار مشتریان قرار می‌دهند.
کارت‌های هدیه حلقه باز یا Open Loop
کارت‌های هدیه حلقه باز بیشتر توسط موسسه‌های اعتباری یا بانک‌ها صادر می‌شوند. گیفت کارت‌های حلقه باز اعتبارشان محدود به یک فروشگاه و مجموعه خاصی نیست و می‌توان آنها را در هر جایی خرج کرد. همچنین این مدل کارت هدیه به نام شخص خاصی صادر نشده و با اتمام اعتبار دیگر قابل استفاده نخواهد بود. البته برخی از کارت‌های هدیه دارای محدودیت زمانی هستند که دارنده کارت باید به آن توجه کند.
گیفت کارت‌های حلقه بسته یا Closed Loop
گیفت کارت‌های که از یک شرکت خاص خریداری می‌کنید، همگی حلقه بسته هستند. یعنی امکان استفاده از اعتبار گیفت کارت در فروشگاه‌های دیگر را نخواهید داشت. به همین دلیل اگر قصد خرید چنین گیفت کارت‌هایی را برای دوستتان را دارید، باید به علاقه وی نسب به خدمات یا محصولات شرکت مورد نظر اطمینان خاطر داشته باشید. شرکت‌های بزرگی مثل اپل، گوگل، ماکروسافت، آمازون و پلتفرم‌های آنلاین پخش فیلم کارت‌های هدیه خود را به صورت حلقه بسته صادر می‌کنند.
کارت‌های هدیه قابل شارژ یا Reloadable
با قاطعیت می‌توان گفت که تا به امروز هیچ کارت هدیه قابل شارژی توسط شرکت‌ها و موسسه‌های مالی ایرانی صادر نشده است. موسسه‌های مالی بزرگی مثل مستر کارت، ویرا کارت و BlueBird بیشتر در این زمینه فعالیت دارند که کارت‌هایشان در ایران قابل استفاده نیست. به همین دلیل در هنگام خرید گیفت کارت باید به میزان اعتبار آن توجه داشته باشید تا با محدودیت خاصی مواجه نشوید.
چرا گیفت کارت‌ها در ایران محبوبیت زیادی پیدا کرده‌اند؟
شرکت‌های بزرگ ایرانی مثل دیجیکالا، جین وست، بانی مد و اوپراتورهای تلفن همراه از کارت‌های هدیه خاص خود را به مشتریانشان عرضه می‌کنند. اما یک دلیل دیگر باعث شده که کارت‌های هدیه محبوبیت ویژه‌ای بین کاربران ایرانی پیدا کنید.
متاسفانه تمامی پلتفرم‌های آنلاین بین المللی راه پرداخت آنلاین برای ایرانیان بسته‌اند. به همین دلیل هموطنان عزیز ما نمی‌توانند که از محصولات و خدمات چنین شرکت‌های بزرگی بهره‌مند شوند. اما گیفت کارت‌ها شرایطی را به وجود آورده‌اند تا دیگر محدودیتی برای خرید محصولات یا اشتراک خدمات چنین شرکت‌ها بزرگی را نداشته باشید.
البته باز هم تحریم‌ها اثر خود را گذاشته و نمی‌توان به راحتی از گیفت کارت برای پرداخت آنلاین شرکت‌های بزرگ دنیا استفاده کرد. به همین دلیل هنگام خرید آنلاین در سایت شرکت‌های بزرگ مثل گوگل، ماکروسافت، اپل و سایر شرکت‌های خارجی باید مراحلی را برای اثبات ایرانی نبودن خود طی کنید.
نگاهی به مشکلات مربوط به گیفت کارت‌ها
این روزها شرکت‌های زیادی از گیفت کارت برای انجام تراکنش‌های مالی استفاده می‌کنند. همچنین برخی شرکت‌ها مانند سونی شارژ حساب‌های کاربران خود را فقط از طریق گیفت کارت انجام می‌دهند. به همین دلیل هرساله تعداد زیادی گیفت کارت چاپ شده و در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد. اما بدیهی است که تمامی این گیفت کارت‌های چاپ شده مورد استفاده قرار نخواهند گرفت.
طبق تحقیقات انجام شده به این نتیجه رسیده‌اند که سالانه حدود سه میلیارد دلار گیفت کارت استفاده نشده در دست مشتریان باقی می‌ماند. شاید در نگاه اول تصور کنید که فروش گیفت کارت آن هم بدون ارائه هیچگونه خدماتی چیزی به جز سود برای صاحبان کسب و کارهای ندارد. همچنین استفاده نکردن از گیفت کارت فقط به ضرر مشتری خواهد بود. اما برخی سازمان‌های نظارتی ممکن است برخی کسب و کارها را با چالش‌های قانونی جدی مواجه می‌کنند.
دلیل نوسان قیمت گیفت کارت در ایران
در سراسر جهان فروشندگان برای فروش گیفت کارت‌ها به طور مستقیم با شرکت‌های مورد نظر کار می‌کنند. همچنین میزان پورسانت و سود فروشنده هم از فروش کارت‌های هدیه مشخص شده و چنین کارت‌هایی با یک قیمت مشخص به دست مصرف کنندگان می‌رسد. اما در ایران هیچ راهی برای ارتباط مستقیم فروشندگان با شرکت‌هایی مثل گوگل یا اپل وجود ندارد.
به همین دلیل توزیع کنندگان کارت‌های هدیه در ایران مجبور هستند که گیفت کارت‌های مورد نظرشان را از طریق واسطه‌ها خریداری کنند. همچنین به شرکت‌های ایرانی به هیچ عنوان مجوز فروش گیفت کارت یا امکان اخذ نمایندگی داده نمی‌شود. به همین دلیل هیچ راه دیگری به جز خرید از بازارهای ثانویه برای شرکت‌های ایرانی باقی نمی‌ماند.
خرید از بازارهای ثانویه به تنهایی مقداری به قیمت کارت‌های هدیه می‌افزاید. همچنین افراد واسط از آنجایی که پورسانت خود را از طریق فروش دریافت نمی‌کنند، مبلغی به عنوان کارمزد از خریداران ایرانی می‌گیرند. حال اگر شرکت‌های ایرانی بخواهند که خرید عمده را به صورت مستقیم از شرکت‌ها انجام دهند، با چالش‌ها مختلفی مواجه می‌شوند. استفاده از روش‌های تغییر IP، لو رفتن هویت و مسدود شدن حساب کاربری و محدود شدن خدمات برای این افراد جزو چالش‌هایی است که برای شرکت‌های ایرانی به وجود می‌آیند.
به طور کلی میزان اعتبار کارت‌های هدیه و نرخ روز ارز معیارهایی است که در ایران برای قیمت‌گذاری گیفت کارت‌ها استفاده می‌شود. به همین دلیل هیچ وقت کارت‌های هدیه خارجی نرخ ثابتی در ایران نخواهند داشت. این اتفاق خرید گیفت کارت‌ها و استفاده از خدمات شرکت‌های بین المللی را برای ایرانیان عزیز با چالش‌های زیادی همراه می‌کند.
محبوبترین کارت‌های هدیه در ایران و جهان
آمارها در دنیا نشان می‌دهد که برخی گیفت کارت‌ها بیشتر مورد توجه خریداران قرار می‌گیرند. همچنین در این لیست بیشتر فروشگاه‌های آنلاین و زنجیره‌ای حضور دارند. برخی از محبوبترین شرکت‌ها در عرضه گیفت کارت در دنیا به شرح زیر است:
Amazon
iTunes
Starbucks
Walmart
Best Buy
در ایران لیست محبوبترین گیفت کارت‌ها با اندکی تفاوت همراه است. در این لیست بیشتر پلتفرم‌های آنلاین فروش اپلیکیشن و بازی‌ها رایانه‌ای حضور دارند. از آنجایی که ایرانیان برای خرید برنامه‌ها و بازی‌های خود با محدودیت‌هایی همراه هستند، با خرید گیفت کارت‌های این محدودیت‌ها را دور می‌زند. به همین دلیل کارت‌های هدیه محبوب ایرانی‌ها عبارتند از:
Google Play
iTunes
Playstation now
Amazon
Steam
Microsoft Xbox
جمع‌بندی
تمامی این مزایا باعث شده تا گیفت کارت‌ها در کل دنیا به یک شیوه پرداخت عالی تبدیل شوند. به خصوص در ایران که خرید از پلتفرم‌های بزرگ با مشکلات زیادی همراه است، گیفت کارت می‌تواند گزینه مناسبی برای حل مشکلات مردم باشند. با خرید گیفت کارت‌ها می‌توانید بدون هیچ محدودیتی از آخرین نرم افزارها و خدمات شرکت مورد نظرتان بهره‌مند شوید. همچنین اگر در کنار خود افرادی را دارید که به دنیای تکنولوژی علاقه‌مند هستند، گیفت کارت‌ها هدیه خوبی برای وی خواهد بود.
